Mübadele Kitapları

MÜBADİLLER: ONLAR İKİ KERE YABANCIYDILAR
Yayıncı: Lozan Mübadilleri Vakfı
Yayıma Hazırlayan: Sefer Güvenç
Çeviri: Sula Aslanoğlu, Tanaş Cimbis,Tutku Vardağlı

30 Ocak 1923 tarihinde İsviçre’nin Lozan şehrinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında “Türk topraklarında yerleşmiş Rum Ortodoks dininden Türk uyruklarıyla, Yunan topraklarında yerleşmiş Müslüman dininden Yunan uyruklarının” zorunlu mübadelesini (exchange obligatoire) öngören bir nüfus mübadelesi sözleşmesi imzalandı. 18 Ekim 1912 tarihinden sonra yurtlarını terk etmiş olanları da kapsamına alan bu sözleşme ile her iki ülkeden yaklaşık iki milyon insan doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldı.
Türkiye ile Yunanistan arasında geçmiş yıllardaki siyasi gerginlikler nedeniyle mübadillerin büyük çoğunluğu doğdukları toprakları bir daha göremeden bu dünyadan göçüp gitti.Son yıllarda iki ülke arasındaki siyasi ilişkilerde oluşan yumuşama ortamı mübadil kökenlilerin aile büyüklerinin doğdukları toprakları ziyaret etme isteklerini arttırmıştır. Ne var ki ön yargılar nedeniyle özellikle mübadil yerleşimi olan kırsal yörelere ve köylere yapılacak ziyaretler konusunda çekingenlik yaşanmaktadır.
Ön yargıların kırılması ve çekingenliklerin son bulması amacıyla Lozan Mübadilleri Vakfı, “Mübadiller: Onlar İki Kere Yabancıydılar” adlı bir projeyi hayata geçirmiştir. Proje kapsamında önyargılar ve çekingenlik nedeni ile daha önce Türkiye’yi hiç ziyaret etmemiş 21 Yunanistan vatandaşı ile Yunanistan’ı hiç ziyaret etmemiş 21 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı karşılıklı olarak aile büyüklerinin terk ettikleri yerlere 3 gün 2 gecelik bir ziyaret gerçekleştirdiler.
Her iki ülkeden toplam 42 kişi ile ziyaret öncesinde bir sözlü tarih görüşmesi yapıldı. Her iki gruba da ayni sorular soruldu. Kendilerine ailelerinin göç öyküleri, yeni vatanlarında karşılaştıkları sorunlar, aile büyüklerinin terk ettikleri memleketlerine duydukları özlem konusunda sorular yöneltildi. Bu kişiler ile ziyaretlerinin hemen sonrasında ikinci bir görüşme yapıldı. Ziyaret edilen ülkede nasıl karşılandıkları, aile büyüklerinin doğdukları toprakları ziyaretleri sırasında kendilerini en çok nelerin heyecanlandırdığı, neler hissettikleri, iki halk arasındaki benzerliklerin ve farkların neler olduğu, ziyaret sonrasında düşüncelerinde değişiklik olup olmadığı şeklinde sorular soruldu.
Kitapta Türkiye ve Yunanistan’ı ziyaret eden 42 kişi ile ziyaret öncesi ve sonrası yapılan sözlü tarih görüşmelerin kayıtları iki dilde Türkçe ve Yunanca yer almaktadır. Ziyaret sonrası yapılan görüşmelere “izlenimler” başlığı altında yer verildi.
Görüşmeler sırasında kişilerin aile albümlerindeki eski fotoğraflarda taranarak dijital ortama aktarılmıştır. Aile albümlerindeki eski fotoğraflar ile ziyaretler sırasında çekilen yeni fotoğraflardan, ziyaret öncesi ve sonrası yapılan görüşme özetlerinden yararlanılarak 70×100 cm ebadında 42 panoluk iki dilde bir de sergi hazırlanmıştır. Dört renkte hazırlanan sergi panoları kitapta 21×29.7 ebadında yer almaktadır.

Kitabın bir diğer önemli bölümü ise “Mübadiller: Onlar İki Kere Yabancıydılar” projesi derinlemesine görüşmeler raporudur. Rapor kitapta Türkçe, Yunanca ve İngilizce olarak üç dilde yer alıyor.
“Mübadiller: Onlar İki Kere Yabancıydılar” projesi kapsamında yayınlanan bu kitap ortak bir çalışmanın ürünüdür. Emek veren ve katkıda bulunan herkese Lozan Mübadilleri Vakfı adına sonsuz teşekkürlerimizi sunuyoruz.

Kitabı satın alabileceğiniz yerler.
-Lozan Mübadilleri Vakfı 
-Çatalca Mübadele Müzesi


Mübadil Kentler: Anılar ve Belgeler

Mübadil Kentler: Anılar ve Belgeler ” kitabı Mübadil Kentler Söyleşilerinde” yapılan sunumların 4. kitabıdır. 1. kitabımız 2012, Kasım ayında “Mübadil Kentler: Yunanistan”, 2. kitabımız 2013 yılında “Mübadil Kentler: Türkiye”, 3. kitabımız 2014 yılında “Mübadil Kentler: Mekan ve İnsan” adıyla yayımlandı.

Elimizdeki 4. cilt 2015-2016 dönemindeki söyleşilerin bir kısmını içermektedir. Geçtiğimiz dönem söyleşileri daha çok anılar ve belgelerüzerineydi. Bu nedenle kitabın adının, Mübadil Kentler: Anılar ve Belgeler olmasını uygun gördük. Konuyla ilgili arşivlerde bulunan malzemenin çok küçük bir kısmının değerlendirildiğini düşünüyoruz. Bu malzemelerin uzmanlar tarafından çalışılmasıyla, konuyu değişik yönleri ile ele alan çok daha fazla yayın yapılmasını temenni ediyoruz.

Bugüne kadar mübadiller tarafından yazılmış anıların sayısı da çok azdır. Bundan sonra daha fazla mübadele anısının okuyucu ile buluşması da bir dileğimizdir.
Kitabın ve LMV Yayınlarının Temin Edebileceği Yerler

1)Lozan Mübadilleri Vakfı-İstanbul-0212 245 61 55

2)Pandora Kitabevi-İstanbul-0212 230 0962

3)Lozan Mübadilleri Vakfı Ege Bölge Temsilciliği-0542 641 52 21(Nevil Gündoğdu)

4)Lozan Mübadilleri Vakfı Mudanya Temsilciliği -0532 452 13 67(Cumhur Aksan)

Çatalca Mübadele Müzesi (0212) 789 66 99


Mübadelenin Öksüz Çocukları

Mübadelenin Öksüz Çocukları'nda, 30 Ocak 1923 tarihinde Lozan'da Türkiye ile Yunanistan arasında imzalanan mübadele anlaşmasının son tanıklarıyla yapılmış röportajlar yer alıyor.
Gazeteci İskender Özsoy'un aynı konudaki ilk kitabı İki Vatan Yorgunları'yla birlikte alanında en kapsamlı çalışma olan bu kitapta iki ülkeden 61'i birinci kuşak 72 mübadilin anlatımlarına yer veriliyor.

Mübadelenin Öksüz Çocukları'nda birinci kuşak mübadillerden Ord. Prof. Dr. Sedat Alp ve Prof. Dr. Şükrü Elçin'le bir döneme damgasını vurmuş içişleri bakanlarından Dr. Ali Tanrıyar'la yapılmış röportajlar da var.İskender Özsoy'un dokuz yıldır Türkiye ve Yunanistan'da sürdürdüğü çalışmalarının yeni ürünü olan Mübadelenin Öksüz Çocukları, yıllardır yüreklerinde "memleket" özlemi biriktirenlerin, gurbet kuşlarına "Benden selam götürün doğduğum topraklara; Selanik'e, İzmir'e, Kavala'ya Samsun'a, Kılkış'a, Bursa'ya, Drama'ya, Aydın'a,Girit'e, Ayvalık'a, Midilli'ye, Foça'ya. " diye seslenenleri çığlıklarını yansıtıyor.


HASRETİN İKİ YAKASINDAN MÜBADELE ÖYKÜLERİ

Yayıncı : Lozan Mübadilleri Vakfı
Yayına Hazırlayan : Sefer Güvenç
Türkçe’ye Çeviri : Sula Aslanoğlu, Tanaş Çimbis
Yunaca’ya Çeviri : Sula Aslanoğlu, Tanaş Çimbis
Grafik Tasarım : Kudret Güvenç – Necmettin Güvenç

KİTABIN İÇİNDE YER ALAN ÖYKÜLER

3. Kuşak Girit Mübadilleri – Melek & Gülsüm Özerol
3. Kuşak Mübadil Olmak – Alanur Özalp
Ailemin Soyağacı – Vedia Elgün
Alagözidis Dimitrios & Çitinidu Konstandina- Georgios& Ariadni Andoniyadi- Ariadni Andoniadu

Anatoli Pareskeva- Anatoli Pareskeva

Arada Kalmış Bir Hayat Hikayesi – Maheridis Hristos

Asırlık Bir Çınar: Lütfü Karadağ (1) – Tülin Karadağ Eldener
Asırlık Bir Çınar: Lütfü Karadağ (2) – Tülin Karadağ Eldener
Aycan Yılmaz’ın Aile Öyküsü – Aycan Yılmaz
Babaannemin Anlattıklarından – Yılmaz Dirim
Babamın Adı Leandros, Annemin Adı Matildi- Evangelia Kiorçi Hacidu

Başel Ailesinin Öyküsü – Erdoğan Özmen
Biga Doğumlu Marioriça ve Yannis Diamandis- Maria Çakmakidu Köse ve Ioanna Diamandi Glaraki

Bir Çürük Elmanın Ederi – İskender Özsoy
Bir Drama Öyküsü: Güzel Hüsnü – Firdevs Tunçay
Bu da Başka Bir Göç Öyküsü – Berrin Durmaz
Füsun Şimşek Aile Öyküsü- Füsun Şimşek
Girit Resmo’da Başlayan Bir Evvel Zaman İçinde Masalı – Banu Bulut
Giritli Büyüklerim: Kasımzade Hamit Bey – Hayriye Leyla Sayder
Giritli Büyüklerim: Kasımzade Şakir Bey – Hayriye Leyla Sayder
Girit’ten Türkiye’ye Bir Serüven 1 – Yaşar Ürük
Girit’ten Türkiye’ye Bir Serüven 2 – Yaşar Ürük
Girit’ten Türkiye’ye Bir Serüven 3 – Yaşar Ürük
Gülsüm-Halil Ergelen Ailesi- Esat Halil Ergelen
Gürümze’den Neos Milotopos’a – Muratis Hacıiliadis

Hamza Rüstem Ailesi 1 – Mert Rüstem
Hamza Rüstem Ailesi 2 – Mert Rüstem
Hristos Stathellis

İnsan Dediğin Kuş Misali – Meral Özsoy
İskeçeli Halil Ağa ve Ailesinin Hazin Öyküsü – Firdevs Tunçay
Kalburuma Takılanlar: Annemden Eski Fotoğraflar – Namık Kemal Nomak
Kalburuma Takılanlar: Babamdan Eski Fotoğraflar – Namık Kemal Nomak
Kalopsiti Bayramaçi Ailesi – İbrahim Zeki Şen
Karacaova-Bico Mahallesinden Meriç’e Bir Mübadele Öyküsü – Hamdiye Cerrahoğlu
Karaferye’nin Çamları – Belgin Çallıoğlu
Kavalalı Ayşe Hanım’ın Öyküsü- Firdevs Tunçay
Kavalalı Mehmet Başarır’ın Öyküsü- Yavuz Başarır
Kayalar’dan Erbaa’ya Osman Bey’in Öyküsü – Süleyman Kara
Kayalar’dan Giresun’a Uzanan Yol & Midilli – Yere Mübadili Emine ile Kavala – Zigoş Mübadili Hüseyin Bey –
Lütfiye Güner Seçer

Kayalarlı Kırca Ailesi – Berat Melik Kırca
Kayalarlı Küçük Mehmet Pehlivan – Arif Ümit İşler
Kesriye/Jervenili Kasım Aytaş’ın Öyküsü – Süreyya Aytaş
Kırçık ve Soylu Aileleri – Sadri Soylu
Kosma & Despina Kosmoğlu Ailesi-Sofia G. Kosmoglou

Langaza’dan Malkara’ya Zorunlu Göç – Sefer Güvenç
Lembet Ailesi – Leyla Erdem
Livisili (Kayaköylü) Kız – Evdokia Çelebi

Lukas Lukidis Ailesi – Angela Marnellu

Mahmut Cemal Bayrı (Namı Diğer Mahmut Reis) – Semra Bayrı
Mihail Kokkinaris – Mihail Kokkinaris

Molla Yusufzadeler – Şule Kılıç
Molladaki Ailesi (Egeliler) – Nuri Egeli
Müfide Aynibal Pekin Aile Öyküsü – Müfide Pekin
Mütevellizadeler 1 – Filiz Çalışlar Yenişehirlioğlu
Mütevellizadeler 2 – Filiz Çalışlar Yenişehirlioğlu
Nasliç Doğumlu Kamile Teker Özcan Anlatıyor – Celal Özcan
Nevrekoplu İbrahim ve Kavalalı Cemile Başarır’ın Öyküsü – Yavuz Başarır
Nikolaos Nalbantis (1874) & Anthipi Nalbantis(1887) – Politis Dubaracı

Nuh Bey Masalı – Sevin Öktem Önal
Papagiannidis Dimitrios & Yalasi- Ariadni Andoniadu

Papukidis Andreas & Parthena – Andreas Andoniadis

Pembe Sardunya (Melek Yalçın’ın Aile Öyküsü) – Firdevs Tunçay
Rupiştalı Sadık Dede ve Meliha Nine’nin Öyküsü – Cansu Duman
Sarışaban’dan Samsun’a Dedemin Mübadele Öyküsü – Hüseyin Yılmaz
Selanik-Langazalı Eder Ailesinin Öyküsü – Mustafa Çetin Özer
Selanikli Bir Aile – Sema Elgün
Selanik’li Mukaddes Bayrı’nın Öyküsü – Semra Bayrı
Serezli Mehmet Remzi Yeruşan – Saime Yeruşan
Tahsin Nahit Kırlıdoğ – Melih Kırlıdoğ
Themistoklis Sucopulos (Birinci Kuşak Küçük Asya Safranbolu Mübadili)

Uzbek (Efendizade) Ailesi 1 – Mehmet Hakan Uzbek
Uzbek (Efendizade) Ailesi 2 – Mehmet Hakan Uzbek
Yahya Renda ve Ailesi – Nur Renda Taşan
Yazıcı Ailesi – Hüsnü Yazıcı
Yoğurtçu Sakıpağa – Aslı Sakıpağa
Yorgos Glavakis – Ioannis Glavakis


SUNUŞ

Bundan 90 yıl önce; 30 Ocak 1923 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında, Türkiye’de yerleşik Rum-Ortodokslar ile Yunanistan’da yerleşik Türk-Müslümanların zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleşmesi imzalandı. Yunanistan’ın Balkan Savaşına katıldığı tarih olan 18 Ekim 1912 tarihinden itibaren yurtlarını terk etmiş olanları da kapsamına alan bu sözleşme ile yaklaşık 2.000.000 insan doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldı.

Mübadeleye tabi tutulanlar; yüzlerce yıldır ekip-biçtikleri topraklarını, ekmek parası kazandıkları işyerlerini, evlerini, ibadet ettikleri kutsal mekanlarını, sevdiklerinin mezarlarını geride bıraktılar. Limanlarda, tren istasyonlarında kurulan çadırlarda haftalarca, aylarca beklediler. Çoğu yolcu taşımaya elverişsiz olan gemilerle olmak üzere iki ülke arasında günler, haftalar, hatta aylar süren yolcuklar yaptılar. Bu uzun ve zahmetli yolculuk sırasında kaybettiklerinin ölülerini denize verdiler. Yetersiz beslenmeden ve kötü fiziki koşullardan ötürü hastalanarak ölenler oldu. Aileler dağıldı. Yeni vatanlarında uzun süre uyum güçlüğü çektiler. Doğdukları toprakları ziyaret etmelerine uzun yıllar izin verilmedi. 1. Kuşak mübadillerin hemen hemen tamamı memleket hasreti ile bu dünyadan sessizce göçüp gittiler. Onlardan geriye sadece anılar kaldı.

Lozan Mübadilleri Vakfı, mübadelenin 90.yıl dönümü nedeniyle başta İstanbul ve İzmir olmak üzere mübadillerin yoğun olarak yaşadıkları yerleşim yerlerinde çeşitli anma etkinlikler düzenledi, düzenlenen etkinliklere destek verdi. Bu etkinliklerden bir tanesi de İzmir’de Alsancak Rotary Kulübü ile birlikte düzenlenen “Hasretin İki Yakası – Mübadil Aile Öyküleri” projesidir. Proje kapsamında yapılan çağrıya Türkiye ve Yunanistan’dan seksen aile katıldı. Aile bireylerinin kendileri tarafından yazılan göç öykülerinin özetlerinden ve aile albümlerindeki fotoğraflardan bir sergi hazırlandı. LMV Ege Bölge Temsilcisi Taner Yasav ve grafiker Ahmet Duman tarafından hazırlanan sergi ilk olarak Alsancak Rotary Kulübünün ve İzmir Büyük Şehir Belediyesinin katkıları ile Vasıf Çınar Meydanında açıldı.

 

İzmir sergisi sadece Türkçe olarak hazırlanmıştı. Serginin Yunanistan’da da açılması yönünde talepler gelince, öyküler Tanaş Çimbis ve Sula Aslanoğlu tarafından Türkçe ve Yunanca’ya çevrildi. Sergi panolarının grafik düzenlemesi Kudret Güvenç ve Necmettin Güvenç tarafından yeniden yapıldı. Öykü özetleri tekrar gözden geçirildi. Türkçe ve Yunanca olarak iki dilde yeniden hazırlanan sergi, 02-10 Kasım 2013 tarihleri arasında Tüyap 32. Uluslararası İstanbul Kitap Fuarında ve 12-22 Kasım 2013 tarihleri arasında İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası sergi salonunda açıldı.

Gönderilen aile öykülerden sergi ile birlikte iki tane de kitap üretildi. Kitaplardan bir tanesi gönderilen öykülerin tam metin olarak yer aldığı “Mübadil Aile Öyküleri” kitabıdır. Bu kitap yayın aşamasındadır. Diğeri ise elinizdeki sergi katalogudur. Sergi katalogunda; Türkiye ve Yunanistan’dan toplam seksen ailenin öykü özetleri Türkçe ve Yunanca olarak iki dilde yer almaktadır. Öyküler genellikle iki-üç A4 sayfası uzunluğundadır. Metinler özetlenirken öykü bütünlüğünün korunmasına özen gösterilmiştir. Türkiye ve Yunanistan’dan gönderilen öyküler Katalogda Türkçe başlıkları ile alfabetik olarak sıralanmıştır.

“Hasretin İki Yakası – Mübadil Aile Öyküleri” projesi çağrısına gönderilen aile öyküleri. 2. ve 3. kuşak mübadiller tarafından yazılmıştır. Öykülerde ; 1.kuşak mübadillerin göç öncesi yaşamları, 1912 Balkan Savaşı veya 1922 Türk-Yunan Savaşı sırasında ve sonrasında çektikleri acılar, göç sürecinde yaşadıkları sıkıntılar, yeni vatanlarında karşılaştıkları dışlanmalar, terk ettikleri memleketlerine özlemleri dile getirilmiştir. Bu öyküler belleğin kuşaktan kuşağa aktarımı konusunda da önemli birer belge niteliğindedir.

Bu yayının, her iki ülke mübadillerinin ve halklarının birbirlerini daha iyi tanımalarına, dostluk bağlarının güçlendirilmesine bir kapı aralaması en büyük dileğimizdir.

Bu projenin hayata geçirilmesinde emeği geçen herkese, özellikle de aile öykülerini yazarak, aile albümlerindeki fotoğrafları paylaşarak katkıda bulunanlara içtenlikle teşekkür ediyoruz.

Bu yayını, savaşlarda ve göç yollarında yaşamını yitiren, doğdukları toprakları bir daha göremeden bu dünyadan da göçüp giden tüm mübadillere ithaf ediyoruz.

Çekilen acılar bir daha yaşanmasın!

Sefer Güvenç

İstanbul, Kasım 2013

Kitabı satın alabileceğiniz yerler.
-Lozan Mübadilleri Vakfı 
-Çatalca Mübadele Müzesi


KRİFÇE’DEN YEŞİLBURÇ’A MÜBADİL YAŞAMLAR

Yazar: Lütfi Kuzucu

Yayıncı: Lozan Mübadilleri Vakfı

Grafik Tasarım: Lütfi Kuzucu

Düzelti: Hülya Kuzucu

Ebat : 14.5×21 cm

Sayfa sayısı : 144 sayfa

İç kağıt : 80 gr.1 Hamur

Dil : Türkçe

Matbaa : Önsöz Basım Yayıncılık

Baskı tarihi : Mart 2008, İstanbul

ISBN : 978-975-97905-5-4

Bu kitapta, Lozan Nüfus Mübadelesiyle Yunanistan’ın Grebene-Krifçe Köyü’nden gelen mübadiller anlatılıyor.

Lütfi Kuzucu Krifçe mübadillerini, yolculuklarını, geldiklerinde yaşadıklarını anlatırken; neredeyse tamamen birinci ve ikinci kuşak mübadillerin anlattıklarına ve kendi oluşturduğu kişisel arşivine ve Lozan Mübadilleri Vakfı kaynaklarına dayanıyor.

Bu kitap, Krifçe’deki geleneklerini, kültürlerini, günümüzde de korumaya çalışan, güzel Yeşilburç’un, güzel mübadillerini tanımak isteyenler için iyi bir kaynaktır.

İÇİNDEKİLER

-Yeşilburç’un Tarihçesi

– Kısaca Mübadele

– Yeşilburç Köyü’nün Tarihi Zenginlikleri

– Yeşilburç Köyü’nün Coğrafi ve Ekonomik Yapısı

– Gelenek ve Görenekler

– Deyimler, Atasözleri, Maniler, Tekerlemeler

– 600 Haneli Krifçe’de Lakaplar, Günümüzdeki Soyadları

– Göç Öyküleri

– Krifçe Köyünden Görüntüler

– Notaya Alınan Yeşilburç Türküleri

– Notaya Alınmayı Bekleyen Yeşilburç Türküleri

– Yunan ve Türk Halklarının Mübadelesine İlişkin Sözleşme ve Protokol


 

İki Yaka Mübadilleri Derneği

İki Yaka Mübadilleri Derneğine ait, kurumsal bilgiler, güncel haber ve duyurular, etkinlikler, videolar ve galerilerin yayınlandığı resmi web sitesi

İki Yaka Mübadilleri Derneği

Kale İçi Mahallesi Topuklu Caddesi No: 73/A-13
34900 Çatalca /

Dernek Yazılımı: Medya İnternet™ - Dernek Sitesi Kulga © Tüm Hakları Saklıdır.